AYDIN HASAN – MİTHAT YURDAKUL / Ankara – Nitekim Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, toplantı sonrası “Geldiğimiz aşamada yenilenmiş bir psikolojiyle daha pozitif bir gündemle yeni bir sayfa açarak yolumuza devam etme imkanı var” sözleri dikkat çekerken, Türkiye-ABD ilişkilerinin; bölgesel öncelikler, terörle mücadele, savunma iş birliği, ekonomik büyüme, ticaret, enerji güvenliği ve iklim değişikliğinin yanı sıra insanlar arası bağlar dahil üzere çeşitli alanlarda güçlendirilmesi üzerinde mutabakat sağlandığı belirtiliyor.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, Milliyet’e yaptığı değerlendirmede, iki ülke ilişkilerinde İsveç’in NATO üyeliği ve F-16 sorunun çözümü ile önemli bir merhalenin aşıldığına işaret ederek, “Aslında Türkiye’yi kaybeden bölgeyi kaybeder. ABD’nin Türkiye’yi kaybetmek istemediği bu toplantılarda çok açık ortaya çıktı” dedi. Özülker şöyle devam etti:
“İlişkiler, dışişleri bakanları düzeyinde daha ileri bir boyuta taşındı. Görünen, ilişkiler her geçen gün ileriye gidiyor. Aslında Türkiye’yi kaybeden bölgeyi kaybeder. ABD’nin Türkiye’yi kaybetmek istemediği bu toplantılarda çok açık ortaya çıktı. ABD ile ilişkilerimizin ilerlemesi bu dönemde ekonomik açıdan Türkiye’nin menfaatine olur. Sorunların olduğunu da görmemiz gerekiyor.
ABD, Suriye’yi üçe bölmüş durumda, YPG’ye karşı Türkiye’yi tatmin edecek bir tavır içine girmeyeceklerini ortaya koydular. Şahsi düşüncem S-400 sorunu, Biden için o kadar önemli değil. Burada mesele daha çok Kongre’den kaynaklanıyor. ABD, son yıllarda Türkiye’ye karşı diyalog yolunu hiçbir zaman kapamadı. İlişkiler, her geçen gün NATO müttefiki olduğumuzu çağrıştıracak bir noktaya doğru gidiyor. Endişem, Biden başkanlık seçimini kaybedebilir.”
NERELERDE İLERLEMELER SAĞLANDI?
– İstişare dönemi: ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde terör örgütü PKK’nın kolu YPG’ye askeri desteği iki ülke arasındaki en kritik sorunlardan biri. Toplantıda, ABD’nin YPG’ye desteği sorunu aşılamadı. Bildiride, ABD’nin terör örgütleri PKK, DHKP-C ve DEAŞ’ı kınadığı vurgulanırken, terör örgütleri FETÖ ile YPG’ye yer verilmedi. Ancak iki ülke arasında stratejik mekanizma kapsamında Türkiye-ABD Terörle Mücadele İstişareleri’ni yeniden başlatma kararı alındı.
– S-400 krizine karşı savunma ticareti: Bu yıl içinde yapılacak Türkiye-ABD Savunma Ticareti Diyaloğu toplantısıyla, iki ülke arasında Rusya’dan satın alınan S-400’lerin neden olduğu krizin yönetilmesi de planlanıyor.
– Atina ile diyaloğa destek: Ortak bildiride, Türkiye ile Yunanistan arasındaki temas ve toplantılar memnuniyetle karşılandı. Azerbaycan ile Ermenistan arasında dengeli ve kalıcı bir barış anlaşmasının teşvik edilmesi için birlikte çalışma taahhüdünde de bulunuldu.
– “Güvenilir yapay zeka” iş birliği: Türkiye ile ABD’nin internet üzerinden yaptığı toplantıların ardından, Türkiye-ABD Dijital Diyaloğu’nun 4 Mart’taki ilk yüz yüze toplantısından da önemli kararlar çıktı. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar Genel Müdürü Hüsnü Dilemre, ABD Ticaret Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Vekili Neema Singh Guliani, ABD İstanbul Başkonsolosu Julie Eadeh ve ABD Ankara Büyükelçiliği Ticari İşlerden Sorumlu Elçi Müsteşar Heather Byrnes’ın katıldığı toplantıda, “sınır ötesi veri akışları”, “yeni nesil kablosuz ağlar”, “yapay zeka” ve “bulut bilişim” başlıkları ele alındı. Ayrıca iki ülke, bu yıl ele alınacak şu başlıkları belirledi:
– Türk ve ABD firmaları arasında stratejik ortaklıkların hayata geçirilmesi,
– Bilgi paylaşımı ve ticari iş birliğinin desteklenmesi de dahil, güvenilir yapay zeka konusunda Türkiye-ABD iş birliğinin güçlendirilmesi,
– Geleceğin kablosuz ağları, bulut bilişim, yapay zeka ve siber güvenlik için standartlar, en iyi uygulamalar üzerine teknik çalıştayların düzenlenmesi,
– Güvenilir sınır ötesi veri akışını kolaylaştırmak için iş birliği.
– Türk ve ABD’li yetkililer toplantıda, dijital iş birliğindeki ilerlemeleri düzenli olarak gözden geçirme, ticaret ve teknoloji konularında gelecekte iş birliği yapılabilecek alanları belirlemede anlaşmaya vardı.
AB ilişkilerini olumlu etkiler
GÜLDENER SONUMUT – ABD ile Türkiye arasında ticari ilişkilerin pekiştirilmesine yönelik anlaşmanın, Avrupa Birliği-Türkiye ilişkilerinin ticari boyutuna da olumlu etki etmesi bekleniyor. Nitekim ilk etkisi Avrupa Halk Partisi kongresinin seçim manifestosunda yaşandı. ABD’nin Alman Hristiyan Demokratlar ile İtalya, İsveç ve Yunanistan nezdinde yaptığı girişimler sonucu Türkiye ile hem vize kolaylığı hem de Gümrük Birliği’nin güncelleştirilmesi, partinin AP seçim manifestosuna dahil edildi. AB içerisinde yeşiller ile liberallerin prensipte desteklediği Gümrük Birliği modernizasyonuna direnen ülkelerinse, ABD’nin sergileyeceği siyasi irade ve arabuluculuk sayesinde aşılabilmesi mümkün.
Ticarette rekor bekleniyor
EBRU SUNGUR – DEİK Başkanı Nail Olpak, 7-8 Mart görüşmelerinin ardından Türkiye-ABD arasındaki ticari ilişkiler açısından “yeni bir sayfa” açılacağını öngördü. Sektörel olarak ilk etapta enerji, iklim ve finans konularının öne çıktığını belirten Olpak, yeni iş birliği fırsatlarının doğacağını söyledi.
Olpak, “İki ülke arasında artan diyaloğun özel sektör ayağına yansımalarını görmeye başladığımızı söyleyebilirim. Gerek ABD’li muhataplarımız gerekse iki ülke kamuları ile temaslarımız son dönemde oldukça yoğunlaştı” dedi. Türkiye ile ABD’nin 100 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşma hedefini benimsediğini hatırlatan Olpak, “Bu, güncel ikili ticaret hacmimizin üç katı. Bu hedefe ulaşmak mümkün. Bu yıl 35 milyar dolarlık yeni bir rekor göreceğimize inanıyorum” diye konuştu.
