CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyon Üyesi Ömer Fethi Gürer, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO), mali borçlarının son 3 yılda 20 kat arttığını belirtti.
Gürer, TMO tarafından üreticilere yapılan ürün alım bedeli ödemelerinde, finansman ihtiyacı nedeniyle gecikme yaşanmasının nedenlerinin altında, kurumun mali borçlarındaki artışın olduğunun verilerdeki bilgiler ile ortaya çıktığını söyledi.
TMO’nun mali tablosundaki büyük sorunun, Sayıştay’ın 2022 yılına ait denetim raporlarına da yansıdığını belirten Gürer, TMO tarafından üreticilerden alınan çeşitli tarım ürünlerine ilişkin alım bedeli ödemelerinde finansman ihtiyacından kaynaklı olarak alım fiyat ve politikalarında belirlenen süreleri aşan gecikmelerin olduğunun tespit edildiğine dikkat çekti.
BORÇ 40 MİLYAR LİRAYA DAYANDI, ÖDEMELER GECİKTİ
Ürünün TMO işyerlerine teslim edildiği tarihten itibaren buğday, arpa, çavdar, yulaf, haşhaş ve kırmızı mercimek alımlarında 10 gün; çeltik, kabuklu fındık ve çekirdeksiz üzüm alımlarında ise 21 gün içerisinde ödeme yapılması gerektiğine ifade eden Gürer, uygulamada kurumun finansman ihtiyacı nedeniyle ödemelerde ciddi anlamda gecikmelerin olduğunun tespit edildiğine işaret etti.
Söz konusu ürün alım bedellerinde gecikme yaşanmasının en önemli nedeninin kurumun artan finansman ihtiyacı olduğunun Sayıştay tarafından tespit edildiğine vurgu yapan CHP’li Gürer, “Kurumun mali borçları 2020 yılında 1 milyar 901 milyon 442 bin lira, 2021 yılında 5 milyar 534 milyon 570 bin lira iken, bu rakam 2022 yılında 39 milyar 690 milyon 70 bin lira seviyesine ulaşmıştır. Diğer bir ifade ile, son 3 yılda mali borçlar yaklaşık 20 katına çıkarak bu alanda ciddi bir artış yaşanmıştır” değerlendirmesinde bulundu.
‘FİNANSAL GİDERLERİ 3 YILDA 43 KAT ARTTI’
Gürer, kurumun finansman giderlerinin 2020 yılında 76 milyon 753 bin 398 TL, 2021 yılında 453 milyon 577 bin 616 TL, 2022 yılında ise 3 milyar 328 milyon 349 bin 679 TL olarak gerçekleşerek son 3 yıl içerisinde yaklaşık 43 kat arttığının ortaya çıkarıldığını kaydetti.
Sayıştay raporuna yansıyan bir başka soruna göre, kurumun son yıllardan itibaren ürün alım faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, öz kaynakların yetersiz kalmaya başlaması ve sermaye artışının geç olması nedeniyle, gereken finansman ihtiyacının banka kredileri yoluyla karşılandığının anlaşıldı.
Gürer, “ Rapora göre, teşekkülün önceki yıldan devreden, vadesi uzatılan, rotatif ve yeni çekilen olmak üzere 383 adet güncel kredi ödemesi bulunmakta, bu kredilerin faiz oranları yüzde 12,78 ile yüzde 28,75 arasında, vadeleri ise 7 ile 186 gün arasında değişmekte olup, çoğunlukla kısa vadeli kredilerden oluşmaktadır” dedi.
5 YILDA 4 MİLLAR 66 MİLYON LİRALIK FAİZ ÖDEMESİ
Sayıştay tarafından mali tabloyla ilgili belirlenen bir başka soruna da dikkat çeken Gürer şöyle konuştu:
“Rapora göre 2022 yılında 10 milyar TL sermaye artırımı sağlanması ve ürün alım miktarındaki artış doğrultusunda yüksek miktarda görevlendirme bedeli aktarılmasına rağmen, ürün alım bedeli ve ithalat ödemelerine yönelik finansman ihtiyacının öncelikle kredi kullanımıyla karşılanması, sonrasında görevlendirme bedelinin talep edilmesi nedeniyle önemli oranda bir faiz yükü ortaya çıkmıştır. Banka kredisi kullanılan son beş yıl boyunca kuruluşun ödediği faiz gideri 4 milyar 66 milyon 410 bin TL’dir.”
Bir zamanlar çiftçilerin kara gün dostu olarak bilinen TMO’nun yanlış yönetim sonucu, borç içinde bir kurum haline geldiğine dikkat çeken Gürer, “TMO üreticiden randevulu sistemle ürün alırken ithal ürün ile depoları dolu olması süreci sorunlu kılmıştı. Ödeme sürecinde de çiftçi mağdur oldu Tüccar düşük fiyatına rağmen TMO da sorun yaşayan çiftçi hububatını tüccara vermek zorunda kaldı” dedi.
Kurumda yaşanan sorunlar bir an önce çözülmesi ve üreticilere alım ödemeleri belirlenen süre içerisinde yapılması gerektiğini belirten Gürer “TMO sorunları üreticiyi tüccar eline bırakmayacak planlama sağlanmalıdır. O nedenle TMO kurumsal yapısı ithalatçı olmaktan çıkarılıp yerli üretici yanında duracak noktaya erdirilmelidir. Üretici verdiği ürünün bedeli en kısa sürede alabilmelidir “ şeklinde konuştu.
